Aanpak personeelstekort

Scholen in Vlaanderen die kunnen zeggen dat ze geen problemen ondervinden om in elke klas altijd een leerkracht aanwezig te hebben, zijn schaars geworden, zo niet onbestaande. Het nijpende tekort aan leerkrachten dat zich de jongste jaren steeds duidelijker manifesteert is intussen zelfs uitgegroeid tot een algemeen tekort aan onderwijspersoneel: meer en meer scholen hebben immers ook moeite om directiefuncties in te vullen. De noodkreten vanuit de scholen en de samenleving om hier dringend iets aan te doen zijn nauwelijks nog bij te houden. De kwaliteit van ons onderwijs komt in het gedrang. 

In juni 2022 riepen het KOV en het GO! bij monde van Lieven Boeve en Koen Pelleriaux de Vlaamse Regering op om dringend werk te maken van doortastende regelgevende initiatieven om dit probleem aan te pakken en daarmee scholen de kans te geven een duurzaam personeelsbeleid uit te bouwen. In oktober 2022 trok het GO! opnieuw aan de alarmbel en vroeg de Vlaamse Regering nogmaals om snel extra inspanningen te doen nadat het moest vaststellen dat er ruim een maand na het begin van het schooljaar in het net nog 900 openstaande vacatures voor leerkracht waren. 

Intussen werkt het GO! zelf ook aan oplossingen. 

Zes speerpunten 

Samenwerking met de lerarenopleiding    

Om meer zijinstromers aan te trekken en nadien ook te behouden wordt onderzocht in welke mate kan worden samengewerkt met hogescholen om deze specifieke doelgroep een lerarenopleiding aan te bieden op maat of in house. Belangrijk bij die zoektocht naar een aangepaste (lees: kortere) opleiding is erop te letten dat een en ander er niet toe leidt dat de opleiding wordt uitgehold.     

Een sterke aanvangsbegeleiding     

Een aanzienlijk deel van de groep jonge mensen die in het onderwijs willen stappen verlaat de school na een of enkele jaren. Daar zijn diverse redenen voor. Sommige daarvan zijn niet op te heffen, andere wel. Een doordachte en indien nodig aanklampende aanvangsbegeleiding kan startende leerkrachten motiveren om aan boord te blijven ondanks de beginnersmoeilijkheden. Onder meer een evenwichtig uurrooster kan daartoe bijdragen.     

Zorgen voor minder planlast en meer welzijn    

Doorgaans zijn leerkrachten erg positief over hun job. Twee zaken die het lesgeven echter minder aantrekkelijk maken zijn wat vaak te veel planlast wordt genoemd en de te grote werkdruk. Voor het eerste zouden administratieve tussenstructuren mee verantwoordelijk zijn, voor het tweede wordt gekeken in de richting van Smartschool, die ervoor zorgt dat er veel minder momenten van rust zijn.    

Digitale inhoudelijke ondersteuning    

Door het lerarentekort vallen er gaten in de continuïteit van het leerproces. Bij iedere vervanging treedt er sowieso onvermijdelijk wat storing op. Maar wanneer vervangingen zich vaker opdringen wordt ook het leerproces ernstiger verstoord. Door ervoor te zorgen dat er kant-en-klare lesinhoud (al dan niet digitaal) ter beschikking is voor vervangleerkrachten, kan de continuïteit beter gegarandeerd worden. 

Meer flexibiliteit en samenwerken 

Als we erin slagen ons onderwijs, onze scholen anders, flexibeler te organiseren kunnen we wellicht de kans verkleinen dat leerlingen bij uitval van leerkrachten te lang zonder vakleerkracht komen te zitten. Ideeën die verder onderzoek waard zijn:

1. Van lesopdracht overschakelen naar schoolopdracht of jaaropdracht.
2. Niet ingevulde lesuren omzetten zodat ook niet-leerkrachten ingeschakeld kunnen worden. 
   (vrijwilligers, gepensioneerden en opvoeders)
3. Afstandsonderwijs uit de grijze zone halen. 

Aandacht voor het werven 

Wie sollicitanten wil aantrekken moet ervoor zorgen dat de aanwervingsmethode vlot werkt. Het elektronisch kandideren voor tijdelijken (de webtoepassing, EKT die sollicitanten elk jaar opnieuw verplicht om zich tussen 15 april en 15 juni te registreren) is omslachtig. Dat moet beter kunnen. Een vervanger is in de maak.  

Tegelijk moet ook duidelijk zijn welke sterke troeven het onderwijs heeft. Met aantrekkelijke campagnes die tegelijk een eerlijk en realistisch beeld van de job schetsen maar ook aandacht besteden aan minder gekende pluspunten kan eventueel een groter, ander publiek dan voorheen bereikt worden.