Een kwart van onze leerlingen had door de lockdown en de daarop aansluitende zomervakantie een aanzienlijke tot zeer grote leerachterstand opgelopen, zo signaleren onze schooldirecteurs, en we zien dat die achterstand groter is in scholen met veel kansarmoede dan in scholen met een lagere kansarmoedescore. De bevraging maakt ook duidelijk dat onze lerarenteams een heel spectrum aan initiatieven nemen om die achterstand in te halen. Er wordt met man en macht gewerkt, en terecht. Want onderzoek wijst uit dat een achterstand op het einde van het lager onderwijs, zonder remediëring, steeds verder oploopt in de latere schoolcarrière. Inmiddels is het nieuwe schooljaar drie maanden ver en hebben de leerlingen even lang les gekregen. Dit kon voor alle leerlingen in relatief normale omstandigheden tot er in november verstrengde maatregelen werden ingevoerd. Gelukkig kunnen de leerlingen uit het basisonderwijs, de eerste graad secundair onderwijs en kwetsbare leerlingen nu ook nog voltijds naar school. Onze collega’s brachten leerachterstand bij elk van hun leerlingen in kaart, gingen met de opgedane inzichten aan de slag om die achterstand in te halen en de brug te slaan naar nieuwe leerstof. Ze doen dit zowel klassikaal als met individuele leerlingen, zowel tijdens de lesuren als tijdens de pauzes en na de schooluren. De evaluaties door de klassenraden in december en januari zullen ons al een eerste beeld geven van hoever we staan. Maar daarmee zal de kous niet af zijn.

Meer dan een coronaprobleem

In het debat lijkt de leerachterstand een coronaprobleem. We moeten er ons goed bewust van zijn dat corona bestaande ongelijkheden heeft uitvergroot. De mechanismen achter die ongelijkheid zijn niet nieuw en sluitende antwoorden moeten we nog vinden. Mijn oproep is dan ook: grijp deze crisis aan om binnen het onderwijsveld, maar ook erbuiten, na te denken over beter en efficiënter beleid. Zodat we élke leerling de beste onderwijskansen kunnen bieden in álle omstandigheden. De prioriteit ligt bij die scholen waar veel leerlingen kampen met grote leerachterstand, de scholen met een hoge kansarmoede-indicator. De kloof moet onherroepelijk dicht.

Onze spiegel

Dat begint met onszelf een spiegel voor te houden en te bekijken wat werkt om de beschikbare onderwijstijd beter te laten renderen. Vast staat dat het een aanpak moet zijn met veel tentakels, er is niet één wondermiddel. Het gaat over pedagogiek én organisatie én beleid. Op dit moment ontwikkelen we een wijzer die toont welke extra inspanningen scholen kunnen doen om van gelijke onderwijskansen een realiteit te maken. Binnen ons programma ‘Gepersonaliseerd samen leren’ onderzoeken we hoe blended learning (een mix van leren met en zonder technologie) voor alle leerlingen kan werken. Via dit ‘gepersonaliseerd samen leren’ versterken we ook het welbevinden van onze leerlingen: ze leren hun leerproces zelf in handen te nemen waardoor hun zelfvertrouwen groeit.

Appel aan het beleid

We horen en zien dat onze onderwijsprofessionals zich te pletter werken. Maar behalve ons respect en onze bewondering verdienen ze ook gewoon meer ruimte. Ruimte om zich te professionaliseren, ruimte om zorg en remediëring te kunnen organiseren. Corona is tijdelijk en we hopen allemaal samen dat we er binnenkort wel door zijn. De impact ervan overwinnen zal langer duren. Een relanceplan moet er niet op gericht zijn om ‘terug naar het oude’ te gaan maar moet ons in staat stellen ons naar een betere toekomst te katapulteren. Dat het onderwijs wendbaar is én ontzettend gedreven, hebben we bewezen. Laat ons dit momentum grijpen om de thema’s die corona nu scherpstelt, maar die ons al jaren bezig houden, bij de horens te vatten. Maak een speerpunt van innovatie en digitalisering, ook in het onderwijs. Een laptop is al lang geen luxeproduct meer, noch voor een leerling, noch voor een leerkracht. Schep ruimte om onderwijs beter te organiseren zodat leraren écht als teams kunnen functioneren en zodat ze verschillende opdrachten of projecten kunnen invullen. Dat zou heel wat winst kunnen opleveren bij het ontwikkelen van lesmaterialen of didactische video’s bijvoorbeeld. Winst op vlak van efficiëntie en van kwaliteit. En ten slotte vraagt het GO! een consistent gelijkeonderwijskansenbeleid, structureel ingebed in onze scholen zelf en niet (alleen) via zomer- en herfstscholen. We rekenen op onze minister om nu echte verandering in gang te zetten.

Onze jongeren mogen geen hoge prijs betalen voor deze coronacrisis. Laat ons in hen investeren.

Raymonda Verdyck
Afgevaardigd bestuurder GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap

Lees ook De kloof dichten met moedig en genereus onderwijs