GO! school voor buitengewoon secundair onderwijs (buso) De Horizon in Aalst sprong in 2017 meteen op de kar van duaal leren. Het leverde groeipijnen en succesverhalen op. Klasse sprak met Florian, leerling met ASS die tussen bloemen, bomen en bermen helemaal openbloeit.
Trajectbegeleider Kris De Pauw: “2 jaar geleden stapten we in het proefproject duaal leren met onze leerlingen groen- en tuinbeheer. Omdat we 200 procent overtuigd zijn van de meerwaarde: via duaal maken we onze leerlingen beter klaar voor de inclusieve arbeidsmarkt. Ze doen op het werk een extra dosis sociale vaardigheden op. En na hun eerste ervaringen kiemen de jobkansen: vroeger werkten Vlamingen op zaterdag in hun tuin, nu staan de straten de hele week vol met bestelwagens. Tuinwerk wordt massaal uitbesteed, we komen groene handen tekort.”
“Dat eerste jaar was best hard. Een pak twijfels over papierwerk en loon. Die gasten draaien lange werkdagen maar zitten wel nog in een leerfase. Moeten daar wat centen tegenover staan? Werkgevers waren vertrouwd met stages, maar duaal deed geen belletje rinkelen. Nu nog soms: de StuBru-spotjes bereiken zelfstandigen onvoldoende, dat moet via de sector zelf. Het gevolg: ik hing als trajectbegeleider hele dagen aan de lijn met werkgevers, bluste voortdurend brandjes.”
— Kris De Pauw, trajectbegeleider
“Zoals die paniekerige telefoon van een leerling. ‘Het loopt hier helemaal uit de hand, meester’, riep hij. “Hou je rustig, jongen. Blijf in de bestelwagen tot ik er ben’. Halsoverkop sprintte ik weg uit een overleg met een werkgever om een half uur later te bemiddelen tussen mijn leerling met ASS en zijn voorman. De boel was ontploft in de tuin van een klant. Verwijten heen en weer. Ik nam de leerling mee naar school om alles te ontzenuwen. Uiteindelijk bleek duaal leren zelfs met intensieve begeleiding voor die leerling onmogelijk.”
Trajectbegeleider Kris De Pauw: “Bij Florian loopt het wel uitstekend. Hij stond al in het vierde jaar te springen voor duaal. Maar hij haalde toen onze selectie niet. Een jaar extra rijpen in de klassieke opleiding, leek ons beter. Meer tijd om te groeien, minder druk”.
“Pas als je een pakketje sociale vaardigheden opgebouwd hebt, kan duaal een succes worden. Ze moeten beleefd zijn, hun reacties controleren, correct reageren op klanten, collega’s en werkgevers, voldoende zelfredzaam zijn. Florians ouders volgden ons advies. Hij ontwikkelde zich uitstekend en bloeit nu verder open op de werkvloer. Bovendien beseft Florian dat hij niet alleen bosmaaiers en snoeischaren nodig heeft om te groeien, maar ook taal, wereldoriëntatie en rekenen op school.”
“Ironisch dat net Florians werkplek zoeken veel voeten in de aarde had. Zijn vader bracht werkgever Krinkels aan, een mastodont in de groensector. Zo’n grote speler boezemde EDU+, die de werkgevers goedkeurt, angst in. Maar ik merkte in mijn gesprekken met Krinkels veel goodwill. De HR-manager wilde weten wie Florian was, vroeg door over ASS. En was bereid om een dubbele sprong te wagen: voor het eerst een buso-leerling duaal begeleiden, de eerste keer een jongere met ASS. Uiteindelijk stonden alle lichten op groen.”
“Florian belandde in een klein team én, op onze vraag, niet bij een roeper. Van het eerste stagebezoek lag ik wakker: erop of eronder? De voorman was in de wolken: vond Florian een secure, verstandige en getalenteerde werknemer. Toen de voorman uitviel, moest Florian doorschuiven naar een ander team. Weer een spannend moment. Onverwacht weg uit zijn vertrouwde ploeg, hoe zou een jongen met ASS daarop reageren? Geen probleem, zo bleek. Hij paste zich moeiteloos aan.”
Trajectbegeleider Kris De Pauw: “Tussen de bomen en bermen benut Florian optimaal zijn werktijd, daar ligt de kracht van duaal. Op school starten we om 9 uur. Vóór iedere leerling zich in werkpak hijst en instructie krijgt, gaan kostbare minuten verloren. Als we vóór de speeltijd 3 kwartier intensief met de haagschaar werken, zijn we al content. In een bedrijf leg je die schaar of mechanische boor pas na enkele uren even opzij.”
“En wat in hun opleidingsprofiel zit, maar werkgevers niet aanbieden of te weinig tijd voor maken, brengen we op school bij. Vijvers bijvoorbeeld. Een jaren 80-hype, tuinaanleggers doen dat niet meer. Of we trainen extra uren op bobijnen van bosmaaiers opdraaien. Het mooie is: leerlingen komen zelf ook met tips, opgestoken in hun team.”
“Leerlingen leren buiten de school ook hun plek in de groep zoeken, de dynamiek tussen collega’s en chefs voelen. Bij Florian liep dat snel los. Hield hij zich eerst op de achtergrond, nu wint hij stap voor stap het respect van zijn collega’s, want hij laat wel zíen wat hij kan. Een vast contract bij de firma zit eraan te komen. Zijn beide chefs zijn lovend en zien in hem zelfs een nieuwe voorman in de knop.”
Trajectbegeleider Kris De Pauw: “9 andere leerlingen uit groen- en tuinbeheer volgen net als Florian de duale optie. Werkgevers vinden is niet makkelijk. Ze moeten vanaf dit schooljaar al van bij de start loon uitkeren en de leerlingen verzekeren – ook voor de uren op school: breekt een leerling duaal tijdens turnen zijn enkel, dan draait de werkgever daarvoor op. In het proefproject moest dat pas vanaf het tweede jaar.”
“Daarnaast moet de coach die de leerling in het bedrijf begeleidt binnen het jaar een mentoropleiding volgen. Die hoge eisen schakelen potentiële werkplekken uit nog voor de leerling een uurtje heeft meegedraaid. Kleine zelfstandigen haken af: geen tijd, geen centen. Grotere bedrijven spelen steeds vaker safe. Voor ze hun portemonnee openen voor duaal, willen ze via een drieweekse inloopstage ontdekken welk vlees ze in de kuip hebben.”
“Nog een pijnpunt: ouders kunnen een negatief advies van het lerarenteam rond duaal leren in de wind slaan. Sommige ouders zetten al hun centen op duaal, zien het als de krachtigste springplank naar een job. Ze willen het beste voor hun kind, maar schatten zijn mogelijkheden verkeerd in. Of ze zien het loon als extraatje voor het huishouden. Ook die ouders kan je snappen: alle beetjes helpen als je thuissituatie schrijnend is. Maar een kind verkeerde of overhaaste stappen laten nemen in zijn opleiding is nooit een goede zaak.”
— Eva Clyncke, coördinator duaal leren
Coördinator duaal leren Eva Clyncke: “Omdat de balans voor duaal in groen- en tuinbouw finaal positief is, volgden dit schooljaar de richtingen assistent plantaardige sector en fastfoodmedewerker. We leggen voortdurend nieuwe contacten, breiden ons netwerk uit voor nieuwe werkplekken. Maar tearooms en broodjeszaken uit de buurt bijten hun tanden stuk op de erkenningsaanvragen.”
“Grote spelers als McDonalds en Pizza Hut hapten wel al toe. Alleen: de werkdruk in de fastfoodketens ligt hoog. Eerst bakken onze leerlingen de 1 euro-deals, de basic hamburgers. Lukt dat, dan schuiven ze door: een weekje wraps maken, frieten bakken of kassa houden. Het businessmodel stelt dat klanten maar x aantal minuten binnen mogen. Dat tempo kunnen onze leerlingen niet altijd aan. Daarom zetten we dat contract voorlopig stop.”
“Geen steen naar de fastfoodketen, want werkgevers uit alle sectoren beseffen soms onvoldoende dat leerlingen in een opleidingsfase zitten. Dat leren tijd kost, ook op de werkvloer. Met Pizza Hut matcht het wél: daar loopt alles op wieltjes voor onze leerling.”
Trajectbegeleider Kris De Pauw: “De weg naar duaal zal ook voor tso- en bso-scholen wat hobbelig zijn. Werkplekken zoeken kost voor iedereen tijd. Je aanpassen aan nieuwe spelregels, overleggen met werknemers en feedback geven aan leerlingen en ouders, ook. In buitengewoon onderwijs is de opvolging nog nét iets intenser. Ik stippel voor mijn duale leerlingen buslijnen uit, rijd hen van thuis naar de werkplek. Om te visualiseren: hier moet je naartoe, hier zijn de gevaarlijke verkeerspunten.”
“Bij Florian regelde zijn vader dat. Maar in buso heeft lang niet iedereen een Florian-vader. ‘Ongelooflijk wat jij allemaal doet en hoe je zoon groeit’, vertel ik hem geregeld. ‘Hij kwam de school binnen als een bang schaapje, maar draait nu moeiteloos mee met collega’s op een werkplek die jij versierde.’ Die pluim verdient hij. Want niet alleen leerlingen, leraren, en werkgevers dragen bij tot het succes van duaal leren. Ook ouders.”
Dit artikel verscheen eerder op Klasse.be. Lees je graag meer artikels van Klasse? Schrijf je in voor de nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
Foto’s: Illias Teirlinck