Zo maak je van welzijn een teamverhaal

Bij de scholengroep is dit ondertussen een heel teamverhaal geworden waarbij veel grote en kleine initiatieven samen een groot verschil maken. Ook inzetten op gedeeld leiderschap blijkt in heel wat scholen een goede manier om te zorgen dat mensen met meer ‘goesting’ voor de klas staan of in de directeursstoel zitten.

Hoog tijd om eens te kijken hoe de scholengroep en de scholen werken rond welzijn op de schoolvloer en welke resultaten dit oplevert.

Tip: Dit verhaal sluit mooi aan op de visie van het GO! over de onderwijsprofessional. 

Praat erover!

Waar kunnen we dit verhaal beter beginnen dan bij de ‘coördinator psychosociaal welzijn’ die de scholengroep hiervoor in dienst heeft genomen. Julie Verspecht heeft haar kennis en ervaring in arbeids- en klinische psychologie de laatste jaren vertaald naar de schoolcontext.

Dag Julie. Kan je kort uitleggen wat de taak is van een ‘coördinator psychosociaal welzijn’?

Julie Verspecht: “In mijn job is het de bedoeling om samen een beleid te voeren waardoor we voorkomen dat medewerkers uitvallen. Concreet gaat dat over talloze kleine en grotere acties waarmee we een verschil willen maken. Maar dat is niet iets wat enkel vanuit de scholengroep vertrekt. We willen overal zaadjes planten zodat welzijn in de eerste plaats bespreekbaar wordt. Het is enorm belangrijk dat mensen het durven aankaarten als ze zich niet goed in hun vel voelen of ergens mee zitten. We willen iedereen vertrouwen geven zodat ze weten dat het geen zwakte is om je kwetsbaarheid te tonen en erover te praten.”

Podcast ‘Veerkracht in het onderwijs’

Een opvallend initiatief is de podcast die jij maakt voor de scholengroep. Iedereen van binnen en buiten de scholengroep kan die beluisteren via Spotify. Elke aflevering behandelt een ander onderwerp rond ‘Veerkracht in het onderwijs’.

Hoe ben je ertoe gekomen om een podcast te maken?

JV: “In de coronaperiode was wandelen ineens heel populair. Ook ik ben tijdens wandelingen naar podcasts beginnen luisteren. Zo borrelde het idee op om zelf over welzijn in het onderwijs een podcast te maken. Ondertussen hebben we twaalf afleveringen opgenomen die je kan beluisteren wanneer het je best past. Alle afleveringen neem ik op tijdens het wandelen. Wandelingen met personen zoals een perfectionismecoach of met ‘geluksonderzoeker’ Leo Bormans. Er staat ook een meditatiesessie online met Andy Merckaert, een van onze leerkrachten die ook een diploma heeft als meditatiecoach.”

Laagdrempelig

JV: “Het grote voordeel van een podcast is het laagdrempelige karakter. Rechtstreeks deelnemen aan een meditatiesessie voelt voor heel wat mensen ongemakkelijk. Maar snel even die oortjes inbrengen en zo naar de online meditatiesessie luisteren gaat veel makkelijker. Ook proberen we met de podcast een cultuur van ‘praten’ aan te wakkeren. Het is prima om over je eigen twijfels en moeilijkheden te spreken, het is geen zwakte. Daarom hebben we de eerste podcast ook opgenomen met onze algemeen directeur Els Schockaert. Ook zij praatte over welzijn en de moeilijkheden die zij al had ondervonden.”  

Nog enkele voorbeelden van hoe GO! scholengroep Dender rond welzijn werkt

In de scholengroep proberen ze acties rond welzijn steeds vaker te verankeren in de reguliere werking. Hieronder vind je nog enkele belangrijke voorbeelden van hoe ze als team werken rond welzijn in de schoolcontext.

Waardering tonen

Het is belangrijk om heel regelmatig waardering voor de medewerkers te tonen. Een aperobox op de dag van de directeur, een attentie voor de medewerkers van het CLB, aandacht voor dag van de leerkracht, … Al deze momenten proberen ze waardevol in te vullen om iedereen te bedanken voor de inzet.

Traject rond perfectionisme

Stressklachten worden preventief tegengegaan door personeelsleden weerbaarder te maken. Zo werd er al verschillende keren een traject rond perfectionisme georganiseerd. De deelnemers volgen daarbij drie sessies met een externe lesgeefster en twee individuele gesprekken met welzijnscoördinator Julie. Hierdoor krijgen de deelnemers inzicht in deze problematiek en handvatten om beter om te kunnen gaan met perfectionisme.

Meditatiesessies en lunchwandelingen

Een van de leerkrachten heeft een diploma van meditatiecoach. Hij is al naar verschillende scholen getrokken om daar meditatiesessies te organiseren. Steeds meer scholen maken gebruik van dit aanbod. Onlangs zijn ze ook gestart met een traject rond ademhalingstechnieken.

Er zijn ook verschillende keren per jaar lunchwandelingen. Het werk even loslaten en met collega’s in de buurt een frisse neus halen zorgt voor een helder hoofd.

Persoonlijke gesprekken

Julie voert ook veel persoonlijke gesprekken met leerkrachten en directeurs die stressklachten ondervinden. Ze proberen bijvoorbeeld ook te achterhalen of mensen liever een andere job binnen de schoolcontext zouden willen vervullen. Mogelijk wil iemand niet meer voor een klas staan, maar kunnen ze die persoon wel inzetten in een andere functie. Zo proberen ze zoveel mogelijk mensen te behouden.

Ook wie ziek uitvalt wordt door Julie gecontacteerd met de vraag of er nood is aan een gesprek.

Samen één school

Welzijn op school is een teamgebeuren. Het is belangrijk dat iedereen op school voelt dat hij of zij gehoord wordt en inspraak heeft. De manier waarop een school georganiseerd wordt, speelt daarin een grote rol. Werken aan een gedeeld leiderschap binnen de scholen is daarom heel belangrijk om tot meer welzijn te komen.

Julie Verspecht: “Het teamgegeven vinden we in een school heel belangrijk. Vroeger was zowel het beroep van directeur als dat van leerkracht vrij eenzaam. Eens de deur dicht, stond je er alleen voor in je job. We willen meer naar een situatie gaan waar we ‘samen’ de school zijn, waar de leerkrachten samen met de directeur de verantwoordelijkheden opnemen en elkaar ondersteunen.”

Gedeeld leiderschap zorgt voor positieve dynamiek in GO! BSBO De Horizon

Gedeeld leiderschap is ook het dada van Nathalie Lievens, directeur GO! BSBO De Horizon. Sinds ze in 2006 op de directiestoel zit, is de school grondig veranderd. Ze ging van meet af aan zelf op zoek naar welk soort leider ze zelf wou zijn en hoe ze op de school de neuzen meer in dezelfde richting kon krijgen.

Nathalie Lievens: “Toen ik zelf nog leerkracht was, merkte ik dat een beslissing van de directeur niet altijd gedragen werd door de leerkrachten. Je begrijpt als leerkracht soms niet waarom een bepaalde beslissing wordt genomen. Eens je zelf als directeur werkt, begrijp je die beslissingen vaak beter. Maar toen ik zelf directeur werd, wist ik dat ik die rol zeker op een andere manier zou invullen: niet door louter top-down beslissingen te nemen.

Ik ben zelf veel beginnen lezen over leiderschapsstijlen en vervolgens hebben opleidingen binnen het GO! mij verder op weg gezet naar een meer gedeeld leiderschap. Onder meer de opleiding en stimulans van Tom Van Acker was daarbij heel belangrijk. Nu is er op onze school een kernteam en zijn er verschillende deelteams die zelfsturend een deel van de verantwoordelijkheden op zich nemen.”

Wat vind jij de voordelen van zo'n manier van werken?

NL: “De school op die manier organiseren verloopt op zich een beetje trager dan wanneer je als directeur alles zelf beslist. Maar nu is elke beslissing wel veel meer gedragen door de hele school. Iedereen voelt zich daardoor meer betrokken. Als directeur leg je nog wel enkele krijtlijnen vast, maar daarbinnen heeft elk deelteam veel autonomie. Belangrijk is dat je medewerkers het gevoel hebben dat er écht naar hen geluisterd wordt. Dat zorgt voor een fijne dynamiek: leerkrachten voelen zich meer betrokken, gaan daardoor met meer goesting naar school en dat straalt dan weer af op de leerlingen. Zo maken we samen de schoolwerking beter.”

NL: “Maar denk zeker niet dat gedeeld leiderschap wil zeggen dat het er hier losjes aan toe gaat. Integendeel! De deelteams vergaderen elke drie weken en twee dagen later wil ik het verslag daarvan bij mij hebben. Gedeeld leiderschap is niet vrijblijvend en vraagt juist méér structuur. Anderzijds voelen de leerkrachten zich gehoord en weten ze dat er met hun mening rekening wordt gehouden. En dat werkt! Ook als directeur krijg je daar veel van terug. Het is gewoon fijn om directeur te zijn van een actief team dat meedenkt en zich schaart achter de gezamenlijke visie van de school.”

Tip: De PBD-GO! biedt heel wat ondersteuning voor gedeeld leiderschap. 

Werkgroepen en kernteams geven GO! basisschool GAAF! opnieuw schwung

Gedeeld leiderschap is ook iets wat leeft in GO! basisschool GAAF! in Aalst. Daar kwam Sofie De Pauw enkele jaren geleden plots op de stoel van directeur te zitten. Na enkele turbulente jaren met al te veel wissels op de directeursstoel, wou Sofie snel de rust en zekerheid terugbrengen in de school.

Sofie De Pauw: “Het was inderdaad heel plots dat ik na het uitvallen van de vorige directeur voor deze functie werd gevraagd. Eerst voor veertien dagen, maar dat werd al snel definitief. Ik wist dat het mijn eerste taak was om de rust en het vertrouwen in de school te herstellen. Bovendien zag ik mijzelf absoluut niet als autoritaire leider die alles zelf zou beslissen. Een soort van gedeeld leiderschap was van in het begin mijn doel, maar hoe dat juist vorm moest krijgen wist ik toen nog niet.”

Hoe heb jij die evolutie naar gedeeld leiderschap in gang gezet?

SDP: “Na gesprekken met alle medewerkers voelde ik snel dat de meeste teamleden wel open stonden om de verantwoordelijkheden meer te verdelen. We hebben vervolgens al snel enkele werkgroepen opgericht. Die werkgroepen hebben altijd een concreet doel, zoals het organiseren van het schoolfeest of de Halloweenactiviteit. Alle leerkrachten werden geacht om zich voor een van de werkgroepen te engageren.”

En zag je snel een verschil op de schoolwerking?

“Zeker! Dit zette meteen een dynamiek in gang die positief was voor heel de school. Door mensen verantwoordelijkheid te geven, bloeien ze soms open. En door succesvolle activiteiten te organiseren krijg je positieve feedback waardoor iedereen opnieuw een beetje ‘groeit’. Na al die moeilijke jaren in onze school was het als directeur een fijne vaststelling dat er weer schwung in het team kwam.”

En daarna is gedeeld leiderschap verder uitgewerkt?

SDP: “Inderdaad. Daarna zijn we een stap verder gegaan en hebben we enkele ‘kernteams’ opgericht. Dat zijn een soort denktanks die structureler en op langere termijn het beleid van de school vormgeven. Van elke leerkracht verwacht ik dat ze aansluiten bij minstens één werkgroep en één kernteam. Op die manier maken we samen school en waken we erover dat iedereen een stem krijgt op school.”

Kan je een voorbeeld geven van wat zo'n kernteam doet?

SDP: “Een goed voorbeeld is ons kernteam ‘Lezen en begrijpend lezen’. Dat team is in het leven groepen omdat we lezen heel belangrijk vinden op onze school. Het doel van dat kernteam is om de leerwinst bij begrijpend lezen groter te maken. Zij helpen bij de schoolontwikkeling op dat vlak, maar maken bijvoorbeeld ook de verschillende activiteiten met betrekking tot lezen zichtbaar. Telkens bij het begin van onder meer de voorleesweek of de boekenmaand gaan zij verkleed aan de schoolpoort staan en spreken ze mensen aan. Daardoor krijgen ze dan weer positieve feedback, wat hen dan weer aanmoedigt om door te zetten.”

En dat zorgt ook voor een directeur die gelukkig is?

SDP: “Absoluut! Meer nog: net voor de krokusvakantie kregen we ook nog een heel positief doorlichtingsverslag binnen. Daarin stond zwart op wit dat het gedeeld leiderschap zichtbaar was op de school. En dat is ook zo. Ik moest bijvoorbeeld niemand van de collega’s voorbereiden op die doorlichtingsgesprekken. Ik weet dat iedereen op de hoogte is van zowat alles wat hier op school leeft en beslist wordt.“

Het mag duidelijk zijn dat GO! scholengroep Dender al een mooi parcours heeft afgelegd op het vlak van welzijn in de schoolcontext. Het is ook iets dat je actief moet aanpakken, dat niet vanzelf komt. Dit voorbeeld kan andere scholengroepen ongetwijfeld inspireren om zelf met dit onderwerp aan het werk te gaan.

Wil je meer lezen over zelfzorg bij leerkrachten?

Op de website van Klasse verscheen onlangs een artikel over dit onderwerp. Zeker de moeite waard! Je vindt het hier.

.