Participatie

Participatiecultuur

Participatie gaat verder dan de formele leerlingen- of schoolraad. Ze is een cultuur waarvan de hele school moet doordrongen zijn; een cultuur die de gelijkwaardigheid van iedereen in het onderwijs beklemtoont en waarbij de dialoog vooropstaat. De verschillende participanten hebben hun mogelijkheden en beperkingen. Ondersteuning zorgt ervoor dat gelijkwaardigheid niet in het gedrang komt en vertrekt vanuit de keuzevrijheid of autonomie van elke participant. Participatie betekent zo veel mogelijk inspraak waar het kan (meepraten; mee problemen, doelen en trajecten scherpstellen) maar ook een gedeelde verantwoordelijkheid bij genomen beslissingen. Deze cultuur uit zich zowel in de informele dialogen als in de formele participatiestructuren als leerlingen ouder- en schoolraad.

De leef- en leerwereld van leerlingen

Leerlingen nemen niet enkel deel aan het onderwijs, ze geven het mee vorm. Hierbij staan onze principes ‘samen school maken’ en ‘werken aan actief burgerschap’ voorop.

Leerlingenparticipatie is in de eerste plaats een actieve deelname aan het onderwijsproces.  Leerlingen moeten mee kunnen praten over de dingen die hun aanbelangen, hun leef- en leerwereld, het onderwijs in hun school, de uitdagingen en problemen die ze daarbij ervaren, de doelstellingen die ze  voorop willen stellen, maar ook over de verschillende oplossingen die voorhanden zijn. Daarbij kan een beslissing een bepaalde doelgroep van leerlingen meer aanbelangen dan een andere. We denken bijvoorbeeld aan infrastructuur en de toegankelijkheid ervan. Leerlingen met een fysieke beperking zijn de doelgroep bij uitstek om hierbij te worden betrokken.

Participatie is een democratisch proces. Dat betekent respect hebben voor anderen, openstaan voor diverse meningen en de moed hebben om die meningen en morele waarden af te wijzen die niet met onze idealen van vrijheid, gelijkheid en het blijvend onderzoek naar waarheid en welzijn overeenstemmen.

Leerlingen hebben ook het recht om niet actief te participeren of om grenzen aan hun participatie te stellen als ze daar zelf voor kiezen.

Voor het GO! komt het er op aan dat de leerlingenraad zo veel mogelijk de samenstelling van de school weergeeft. Op die manier waarborgen we de sociale mix, zodat de stem van iedereen kan worden gehoord.

Cultuur

Een formele participatie van leerlingen aan het schoolbeleid via leerlingen- en schoolraad is enkel kwaliteitsvol als die in een (informele) participatiecultuur is ingebed.

Respect

Een open sfeer, respectvol met elkaar omgaan, elkaar kunnen aanspreken en vertrouwen, bevorderen participatie. Elke participant is er zich van bewust dat inspraak, betrokkenheid en discipline elkaar niet voor de voeten mogen lopen. In het hele schoolgebeuren zijn er geen tegengestelde belangen, wel uiteenlopende competenties, bevoegdheden en verantwoordelijkheden.

Dialoog

Een cultuur van gelijkwaardigheid start met een constructieve dialoog. Iedereen op school vertrouwt op elkaars kwaliteiten, neemt elkaar ernstig en moedigt elkaar aan om te participeren. Een open dialoog verzandt niet in een technisch jargon waarbij men over de hoofden praat zodat er van een actieve participatie geen sprake meer is.

Ondersteuning

Participatie in het algemeen en van leerlingen in het bijzonder lukt niet zonder adequate ondersteuning. Het schoolteam heeft nood aan professionalisering in participatief werken, leerlingen moeten zich kunnen bekwamen in gespreks- en vergadertechnieken, meningsvorming en meningsuiting. De leerlingen beschikken over aangepast materiaal dat hen voldoende informeert om aan het schoolbeleid te kunnen deelnemen. Ondersteuning is géén sturing. Leerlingen moeten zo vrij mogelijk kunnen participeren, hun autonomie moet  gevrijwaard worden. Ze kunnen zelf aangeven welke ondersteuning ze nodig hebben; participatie begint bij het zelf bepalen van de gewenste ondersteuning.

De school zorgt voor begrijpelijke achtergrondinformatie zodat leerlingen actief en kwaliteitsvol aan de schoolraad kunnen deelnemen.

Communicatie

Een goede communicatie over het hele schooljaar is een must. Het schoolbeleid informeert alle leerlingen over de genomen beslissingen; dat is niet enkel de taak van de leerlingen in de leerlingen- of schoolraad. Het hele schoolbeleid moet voor de leerlingen worden vertaald. Open communicatie richt zich naar alle schoolpartners. De school die uitlegt waarom iets (nog) niet kan, kan op begrip rekenen.

Continuïteit

Continuïteit waarborgt een goede participatiecultuur, een goede participatiecultuur waarborgt continuïteit. Participatie is geen eenmalig project, beperkt in tijd en ruimte. ‘Out of the box’ denken zorgt ervoor dat je van vastgeroeste patronen afstapt en vernieuwend kan en mag denken.