Voor een deel van de scholen en leerlingen bleek interactief afstandsonderwijs tijdens de coronacrisis een positieve ervaring. Nu de regelgeving dit voor secundaire scholen mogelijk heeft gemaakt, wil één op de drie secundaire scholen er volgend jaar gebruik van maken. Gedeeltelijk afstandsonderwijs is voor scholen een manier om tegemoet te komen aan leerlingen met specifieke noden (zoals fysieke beperkingen, ziekte, ASS, overgevoeligheid voor prikkels of mentale problemen) en als hefboom om de zelfstandigheid van leerlingen te vergroten, hun verantwoordelijkheid over het eigen leerproces te stimuleren en hen zo voor te bereiden op hoger onderwijs. Wetenschappelijk onderzoek leert ons dat hybride onderwijs (met een combinatie van contactonderwijs en online leren) kan leiden tot betere leeruitkomsten en motivatie bij leerlingen. Scholen halen dus de noden van of voordelen voor hun leerlingen als de belangrijkste reden voor die beslissing aan, maar ook het lerarentekort speelt mee. Interactief afstandsonderwijs wordt dan ingezet om een afwezigheid van een leerkracht op te vangen en te vermijden dat leerlingen in de studie zitten. Scholen gaan doorgaans niet meteen ‘all the way’ maar zetten afstandsonderwijs in voor een beperkt aantal lessen of occasioneel doorheen het schooljaar.

De scholen die interactief afstandsonderwijs inzetten, bouwen geleidelijk op. Het inrichten afstandsonderwijs gebeurt niet van de ene dag op de andere, er gaat heel wat voorbereiding aan vooraf. Dat pakken scholen aan met een kernteam, een lerarenraad, adviesorganen, personeelsvergaderingen, studiedagen, vakwerkgroepen, pedagogische raden, … Scholen geven aan ouders en leerlingen hierbij te betrekken. Ze houden ook rekening met kwetsbare leerlingen en zorgen ervoor dat die op school terecht kunnen. Leraren, teams en werkgroepen volgden professionalisering over digitale tools en digitale didactiek, maar ook o.a. doelgericht lesgeven. Er zijn scholen die samenwerken met UCLL, Odisee, PXL en Fontys. Er zijn scholen die inspiratie haalden uit het GO! Sandbox traject en uit intervisie met andere scholen. De pedagogische begeleidingsdienst van het GO! ten slotte, ondersteunt de scholen in hun digitale transformatie.

Een groot deel van de bevraagde secundaire scholen (67%) start dit schooljaar nog niet met interactief afstandsonderwijs. Daar zijn scholen bij die het op termijn zeker als mogelijkheid zien (47%). Ze willen eerst de modernisering succesvol implementeren, bijvoorbeeld. Anderzijds zijn er ook scholen waarvoor het de eerstkomende jaren niet op de agenda staat (20%). Interactief afstandsonderwijs is niet geschikt voor hun leerlingenpubliek, oordelen ze, of er is onvoldoende draagvlak binnen het schoolteam. Interactief afstandsonderwijs in noodsituaties, zoals het lerarentekort, zien deze scholen vaak wel als een mogelijkheid.

De digitalisering binnen onderwijs heeft tijdens de coronacrisis een boost gekregen en in maart 2023 werd afstandsonderwijs in het secundair onderwijs decretaal mogelijk gemaakt. Maar er is nood aan een langetermijnvisie op digitalisering voor het hele onderwijsveld waarbij men waakt over de gelijke onderwijskansen en aandacht besteedt aan de ongelijke toegang van leerlingen tot de digitale infrastructuur.

Bij de beleidsmakers pleit het GO! om in alle onderwijsregelgeving de nodige beweegruimte en flexibiliteit in te bouwen zodat scholen eigen beleidsruimte kunnen benutten en over voldoende autonomie beschikken om hun onderwijs op de best mogelijke manier vorm te geven.

Koen Pelleriaux: “Eén op de drie secundaire GO! scholen gaan dit schooljaar aan de slag met interactief afstandsonderwijs. Zij vertrekken vanuit de schoolvisie, ze zien dit als meerwaarde voor hun specifieke leerlingenpopulatie en ze houden rekening met het draagvlak binnen het schoolteam. Bij de meeste scholen gaat het over een beperkt aantal uren, een kort project of wordt het ad hoc ingezet”, licht Koen Pelleriaux, afgevaardigd bestuurder van het GO!, toe. “Afstandsonderwijs is niet altijd aangewezen. Voor twee op drie scholen is het nog niet aan de orde. Zij zien het niet opportuun voor hun leerlingenpubliek, missen gedragenheid in het team of willen eerst andere doelstellingen voltooien. Zowel de scholen die interactief afstandsonderwijs zullen inzetten als de scholen die daar niet voor kiezen, springen er doordacht mee om en zetten de voordelen voor of de noden van de leerlingen op de eerste plaats.”

PEDAGOGISCHE ONDERSTEUNING

De implementatie van ‘afstandsonderwijs’ vraagt inzichten van zowel beleidsmatige als didactische inzichten en keuzes. De pedagogische begeleidingsdienst van het GO! biedt daarom, onder andere via de trajecten ‘flexibele schoolorganisatie’, ondersteuning op school wanneer het gaat over de organisatie van een mix van leervormen (blended learning) en afstandsonderwijs in het bijzonder.

Er is ook de materialenbank op de GO! navigator. Daar vinden zowel leidinggevenden, ICT-coördinatoren als leraren een schat aan materiaal om hun visie scherp te stellen en hun didactische aanpak vorm te geven. Bijzondere aandacht besteden we aan het digitale waarbij zowel het onderdeel digitale didactiek als de opmaak van een beleidsplan de nodige aandacht krijgt.

Vanzelfsprekend vormt het aanhoudende gesprek met alle betrokkenen en het gericht opvolgen van het wetenschappelijk onderzoek de basis om steeds verder te verfijnen en elke leerling kwaliteitsvol onderwijs te geven.

.