GO! handelsschool in Aalst is een bijzondere school in meerdere opzichten. Met een zware gemiddelde OKI-score van 1,88 en een groep leerlingen met een autismespectrumstoornis, staat het schoolteam dagelijks voor heel wat uitdagingen. Toch is dit een school waar alle leerlingen gelijke kansen krijgen om hun talenten maximaal te ontwikkelen.
Een gepassioneerd leerkrachtenteam, een laagdrempelige cultuur met toegankelijke leerkrachten en directie, een stevig uitgewerkt gelijkekansenbeleid op pedagogisch en financieel vlak, een GOK-coördinator... Het zijn maar enkele van de zaken die Marie-Christine Fiers en Jimi Bauwens als directieteam van GO! handelsschool Aalst in de strijd gooien om al hun leerlingen gelijke ontplooiingskansen te bieden binnen een veilige en respectvolle setting. Directeur Marie-Christine Fiers: “We vertrekken daarbij altijd vanuit de talenten van de leerlingen. De meeste leerlingen die bij ons starten zijn met een B-attest doorverwezen vanuit het aso en zijn niet erg gemotiveerd. Het is aan ons om hen opnieuw goesting te geven om te leren. Omdat we weten dat leerlingen leerstof op een verschillende manier opnemen en verwerken, brengen onze leerkrachten de lesinhoud aan via verschillende activerende werkvormen.”
Het directeursduo is er rotsvast van overtuigd dat teamteaching, waarbij twee of wel drie leerkrachten samen voor een of meerdere klasgroepen staan, een van de manieren is om leerlingen in tso en bso gelijke onderwijskansen te bieden. Hier in GO! handelsschool Aalst gebeurt dat al voor verschillende vakken in diverse studierichtingen. Jimi Bauwens: “Twee, drie of vier klassen worden samen geroosterd in onze grote flexruimte waar er voldoende plaats is om samen of zelfstandig te werken. Soms wordt er één vak gegeven, maar ook verschillende leerkrachten van verschillende vakken kunnen samen een geïntegreerde cursus geven. De leerkrachten PAV, Informatica en Nederlands bijvoorbeeld, zij werken geregeld samen een thema uit waarin alle drie de vakken aan bod komen om het zo interessanter te maken voor de leerlingen.”
Marie-Christine Fiers: “Twee of drie leerkrachten voor een klasgroep maken écht een verschil. Wanneer een leerling even niet mee is met de les, dan kan één leerkracht niet meteen bijsturen. Bij teamteaching kan de tweede leerkracht met vijf minuutjes uitleg de leerling weer op de rails zetten waar die anders misschien 45 minuten in het ijle zit te staren. Dankzij teamteaching is er veel meer individuele begeleiding en onmiddellijke remediëring mogelijk, wat de leerresultaten van alle leerlingen ten goede komt. In de toekomst willen we graag nog veel meer inzetten op teamteaching, maar daar hebben we natuurlijk nog veel meer middelen voor nodig.”
Sinds vorig jaar biedt GO! handelsschool Aalst, als enige secundaire school van Scholengroep Dender, een zevende jaar aan dat leerlingen voorbereidt op een bachelor aan de hogeschool: 7 VHO. Directielid Jimi Bauwens: “We merkten dat de zesdejaars in de bso-studierichtingen totaal niet gemotiveerd waren om naar school te komen. Ze spijbelden, hingen rond in de gangen, werkten niet mee in de klas...”
“Maar toen we met hen in gesprek gingen, bleek dat de meerderheid wilde verder studeren. Nu weten we uit cijfers dat de slaagkansen van bso-leerlingen aan de hogeschool bijzonder laag zijn. De kloof tussen beiden is te groot en de bso-leerlingen starten al met een leerachterstand. Met dit zevende jaar willen we zo veel mogelijk studenten de kans bieden om verder te studeren. Een gepassioneerd leerkrachtenteam leert hen leren, zodat ze met gelijke wapens aan het hoger onderwijs kunnen beginnen. Aangezien dit het eerste jaar is dat we dat zevende jaar organiseren, hebben we nog geen resultaten. Maar het feit dat alle leerlingen élke dag stipt op tijd in de les zijn en zich te pletter studeren, is al een bewijs van het succes.”
Recente studies tonen aan dat de vooropleiding in het secundair onderwijs veruit de grootste impact heeft op het latere studiesucces van leerlingen. In dat kader heeft GO! handelsschool Aalst een samenwerkingsovereenkomst met Hogeschool Gent afgesloten voor de leerlingen van het laatste jaar Informaticabeheer. Directielid Jimi Bauwens: “Samen met hun vakleerkracht volgen de laatstejaarsstudenten het vak ‘Webapplicaties I’ aan de Hogeschool Gent op de stadscampus hier om de hoek. Net zoals de hogeschoolstudenten leggen zij het examen af en wie slaagt krijgt een credit van vier studiepunten voor het jaar nadien aan eender welke hogeschool. Die credit behalen zorgde bij de meeste voor een stevige intrinsieke motivatie. Mét resultaat, want dit jaar waren acht van de zeventien leerlingen meteen geslaagd.”
— Marie-Christine Fiers, directeur GO! handelsschool Aalst
Directeur Marie-Christine Fiers wijst hierbij op nog een kwestie in verband met gelijke onderwijskansen: “De hogeschool rekent 56 euro aan voor die vier studiepunten. Dat lijkt niet veel, maar voor veel van onze gezinnen is het niet evident om dat bedrag in september extra op te hoesten. Daarom schieten wij dat inschrijvingsgeld voor en verrekenen we dat, gespreid over tien maanden, via de maandelijkse schoolfactuur. We trekken ons gelijkekansenbeleid dus ook door op financieel vlak. Gezien onze zware OKI-score, weten we dat veel leerlingen het thuis niet breed hebben. Om ook financieel iedereen gelijke kansen te geven, letten we erop dat de kosten voor leerlingen en ouders beheersbaar blijven. Vaak zit dat in kleine dingen: we kopiëren bijvoorbeeld altijd recto verso en altijd in het zwart-wit, we maken geen nutteloze uitstappen en zoeken alternatieven voor het dure busvervoer. Onlangs haalden we een Europees project binnen zodat onze leerlingen volgend jaar gratis op buitenlandse stage kunnen. Geweldig toch?!”
Dat GO! handelsschool Aalst volledig inzet op gelijke ontplooiingskansen voor alle jongeren, blijkt ook uit hun samenwerking met het Instituut voor buitengewoon secundair onderwijs De Horizon. GO! handelsschool Aalst biedt een warme thuis aan leerlingen met een zware autismespectrumstoornis, bekend als de OV4 type 9-leerlingen. Deze jongeren zijn intellectueel normaal begaafd, maar hebben extra zorg nodig omdat ze gevoelig zijn voor prikkels. Op GO! handelsschool Aalst krijgen ze een aantal uur separaat les en een aantal uur volgen ze mee in de reguliere klas. Dankzij die aanpak kunnen ze, zoals het M-decreet voorschrijft, meedraaien in het reguliere onderwijs. Directeur Marie-Christine Fiers: “Gezien hun autismeproblematiek is het belangrijk dat zij zich hier veilig voelen. We doen er alles aan om een warm klimaat te creëren. Onze leerkrachten zijn speciaal opgeleid om met hen te werken, er is een stille speelplaats voor wie er nood aan heeft en aan het begin van het schooljaar dompelen wij alle leerkrachten en reguliere leerlingen onder in een prikkelruimte zodat zij aan den lijve kunnen ervaren hoe het voor een leerling met autisme is om acht uur per dag op de schoolbanken te zitten. Dat zorgt voor een beter begrip en respect voor die leerlingen.”
Matthias Van Den Bergh, coördinator 7 VHO
“Heel wat van onze leerlingen zijn door het watervalsysteem in de bso-stroom terechtgekomen, maar willen eigenlijk niet naar de arbeidsmarkt. Ze willen verder studeren. Het probleem is dat een bso-richting hen daar helemaal niet op voorbereidt. Daarom krijgen ze in dit zevende jaar acht basisvakken zoals Nederlands, Engels, natuurwetenschappen, economie, wiskunde... en beginnen ze vanop nul. In één jaar tijd moeten ze leerstof verwerken waar een tso-richting vier jaar over doet. Het is dus een heel pittig jaar! Toch zijn de meesten enorm gemotiveerd om hun diploma te behalen en verder te studeren. Vanaf dag één nemen we hen mee in een traject leercompetenties om te achterhalen welke studierichtingen bij hen passen. Daarbij baseren we ons volledig op hun talenten. Er zijn leerlingen die sociaal werk willen gaan doen, anderen businessmanagement en er is zelfs een leerling die rechten wil gaan studeren aan de universiteit. De ambities en motivaties zijn dus zeer hoog.”
Dorien D’Haese, leerkracht Nederlands
Sinds twee jaar staat Dorien D’Haese voor de klas met zowel reguliere leerlingen als leerlingen met een zware autismespectrumstoornis. Het feit dat het om een spectrum gaat, betekent dat er tussen de leerlingen onderling veel variatie is, gaande van leerlingen die veel autismesymptomen vertonen tot leerlingen waar je op het eerste gezicht niets aan merkt. “Het is verrijkend, maar ook uitdagend”, vertelt Dorien. “Leerlingen met een autismespectrumstoornis type 9 hebben veel extra zorg nodig, en die zorg sluipt overal in. Ze zijn bijvoorbeeld veel gevoeliger voor geur, geluid, licht en hebben nood aan veel structuur en routine. Te veel prikkels betekent te veel afleiding waardoor ze de les niet volgen en andere leerlingen storen. Leerlingen die bijvoorbeeld de hele tijd met een balpen zitten te prutsen, kunnen gebaat zijn met een Study Buddy. Dat is een houten plank die we rondom hen zetten om visuele prikkels uit te schakelen. We kunnen hen ook tangle teasers geven; een soort speelgoed à la spinners en fidgets waarmee ze zichzelf kunnen kalmeren en beter focussen.”
Bij het begin van het schooljaar wordt er veel aandacht besteed aan de juiste omkadering van de leerlingen. Ook de reguliere leerlingen worden daar intens bij betrokken. Dorien: “De relatie tussen beide types leerlingen is zeer goed. De reguliere leerlingen hebben veel begrip en respect voor hun klasgenoten met een autismespectrumstoornis. Ze morren er bijvoorbeeld niet over waarom de OV4 type 9 leerlingen wél hun pet mogen aanhouden tijdens de les of naar muziek mogen luisteren, en zij niet. Ik ervaar die inclusieve aanpak als een verrijking voor alle leerlingen. Veel van de zaken die wij extra doen voor de OV4 type 9-leerlingen - meer structuur, werken met stappenplannen... - komen ook de reguliere leerlingen ten goede. Het is een win-win voor beiden.”
— Dorien D’Haese, leerkracht Nederlands
Lina Niemegeers, student 5de jaar Handel
Lina Niemegeers kwam na een B-attest in een aso-richting op de GO! handelsschool terecht. Lina: “Ik was heel erg ontgoocheld dat ik niet langer in het aso mocht blijven. Eigenlijk wou ik in het derde middelbaar economie volgen, maar mijn toenmalige leerkrachten raadden me dat af; boekhouden zou niets voor mij zijn. Hier op GO! handelsschool Aalst staan de directie, leerkrachten en leerlingbegeleiding altijd klaar voor een babbeltje, voor psychologische steun, maar ook met concrete hulp bij een probleem. Ik ben trots op mezelf als ik zie hoever ik al ben geraakt. Ik ben voorzitter van de leerlingenraad, haal goede punten voor alle vakken en ben gemotiveerd om verder te studeren. Ik droom zelfs van rechten aan de universiteit! Kortom, ik ben heel blij dat ik de overstap naar GO! handelsschool Aalst heb gemaakt.’
Ongelijke startposities in het onderwijs zijn jammer genoeg een gegeven. Dat is een uiting van ongelijke kansen, met name een ongelijke verdeling van financieel/materieel, sociaal, cultureel en menselijk kapitaal. De school heeft een belangrijke taak om deze ongelijke startpositie op te vangen en een schoolcontext te creëren opdat iedereen met gelijke kansen naar de eindstreep kan worden gebracht. Samen zetten we ons in om het sociaal, cultureel en menselijk kapitaal van de kansarme leerlingen en hun gezin te vergroten. Tevens moeten we in dat proces oog hebben voor de vele krachten, mogelijkheden en kansen die ook leerlingen uit lagere sociaaleconomische milieus in zich hebben. We denken daarbij aan de solidariteit die er leeft, hun overlevingsvaardigheden en draagkracht, hun echtheid en humor, hun zorgzaamheid en straatwijsheid, hun creativiteit en veerkracht... Het is aan ons om die sterktes, die draagkracht te bevorderen.
Het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap draagt gelijke onderwijskansen hoog in het vaandel. Het is een belangrijk uitgangspunt dat beschreven staat in het pedagogisch project (het PPGO!). Voor het GO! zijn gelijke onderwijskansen een logische keuze. Dat doel zit van bij het ontstaan van het net ingebakken in het pedagogisch project. Samen met de GO! waarden, staat het PPGO! in een wederkerige relatie tot gelijke onderwijskansen: wanneer we het PPGO! en de GO! waarden in hun geheel realiseren, werken we tegelijk aan gelijke onderwijskansen en omgekeerd. Gelijke onderwijskansen creëren voor elke individuele leerling is een fundamenteel doel van alle GO! scholen. We streven ernaar om bij alle leerlingen het beste op cognitief en niet-cognitief vlak naar boven te halen. We willen dit bereiken door te focussen op talenten en door deze talenten maximaal te ontwikkelen in ons onderwijs, ongeacht de sociale herkomst van de leerlingen. Het GO! zet zich actief in voor gelijke onderwijskansen.”
.