vrijdag 25 mei 2018
vragen_stellen_shutterstock_779645482.jpg

“Waarom stel jij zoveel vragen?”

“Ik geloof eerder in de invoer van het vak actief burgerschap dan dat je de elementen ervan projectmatig of enkel over de leervakken heen uitwerkt. Projecten komen meestal bovenop de basistaken, en soms heb je daar gewoon geen tijd voor. Voor het vak actief burgerschap hebben we nu een eigen methodiek, en die kan je in projecten moeilijker toepassen.” Emeliek Garriau is naast leerkracht Nederlands en geschiedenis sinds 1 september ‘17 leerkracht actief burgerschap in GO! atheneum Erasmus in De Pinte.

“Onze positieve ervaringen met de projecten van Kleur Bekennen zetten ons ertoe aan het element wereldburgerschap bij onze leerlingen te versterken. Op die manier kunnen we ons pedagogisch project en de basiswaarden van het GO! in de praktijk brengen. Daarom besliste onze directie vorig schooljaar om filosoferen als keuzevak in het eerste jaar aan te bieden. Toen later bleek dat onze school in het pilootproject actief burgerschap kon stappen, met filosofie naast waardenvorming en duurzaam samenleven als basiscompetenties, lieten we deze kans niet liggen. Ik stelde me onmiddellijk kandidaat om het vak actief burgerschap op onze school te geven. Tijdens de zomervakantie verdiepte ik mij in de competenties van actief burgerschap en op 1 september woonde een afvaardiging van het GO! mijn eerste proefles bij. Zowel de mensen van het GO! als ikzelf hadden er na afloop een goed gevoel bij. Het vak slaat aan: de leerlingen zijn enthousiast, de leerlijn zit goed in elkaar. Hier kunnen we mee verder.”

Geen puntenvak

“Terwijl de andere eerstejaars de opties sport of STEM volgen, geef ik het leervak actief burgerschap dit schooljaar aan een samengesteld klasje van vierentwintig leerlingen uit vijf verschillende richtingen: twee lesuren per week. De leerlingen zijn ontzettend geïnteresseerd in de lessen burgerschap maar vinden het wel vreemd dat het geen ‘puntenvak’ is en dat er geen examens van worden afgenomen. Dat zijn ze niet gewoon. Maar dat betekent niet dat ze niet voor het vak willen werken. Integendeel. Ik breng hen vooral de knepen van het filosoferen bij en laat hen op die manier naar de wereld en de actualiteit kijken. We werkten bijvoorbeeld rond vrouwenrechten en het nationalisme in Catalonië en je merkt dat de leerlingen met de aangebracht technieken in staat zijn om hun prille meningen hierover via doordachte vragen bij te stellen of te herzien. Deze aanpak bevordert hun mondelinge taalvaardigheid en kritisch denkvermogen. Eén van de leerlingen vertelde me dat haar ouders onlangs opmerkten dat zij hen bijna gek maakt omdat ze plots zoveel vragen stelt. Het zet mij er in elk geval al toe aan om mijn aanpak van dialogeren in mijn lessen Nederlands voor de andere klassen te herbekijken.”

quote icoon

De term ‘burgerschap’: het klinkt zo braaf, conservatief, alsof je je kritiekloos aan het bestaande moet aanpassen. Daarom is de toevoeging ‘actief’ zo belangrijk.

Actief alsjeblief

“In het begin had ik wel bedenkingen bij de term ‘burgerschap’. Het klinkt zo braaf, conservatief, alsof je je kritiekloos aan het bestaande moet aanpassen. Daarom is de toevoeging ‘actief’ zo belangrijk, want dan hebben we het over kritisch denken, een eigen mening en houding vormen, in dialoog gaan, niet polariseren. Het sluit aan bij het gevoel van vrijheid en de natuurlijke, onderzoekende vaardigheden van de jongere, zoals dat ook bij STEM het geval is. Leerlingen leren om actief te luisteren, zelf hun leerdoel omschrijven, feiten van meningen onderscheiden, uitzoeken wie er aan de bron van een bericht zit.”

Netwerk burgerschap

“Met de tien andere pilootscholen vormen we een lerend netwerk dat de leerlijn actief burgerschap rond filosoferen, waardenvorming en duurzaam samenleven uittest en evalueert. Sommige van die pilootscholen geven het leervak één, twee of zelfs meer uren per week, andere werken met clusters van leervakken, weer andere via projecten. We volgen workshops van de Nederlandse Debatunie of van Hogeschool Gent over ethische casussen en conflictbemiddeling. Elke workshop toetsen we op zijn waarde voor de leerlijn actief burgerschap. We vormen een gedeelde groep op Smartschool GO! pro en tijdens tweemaandelijkse, lerende netwerkmomenten bespreken we de ons bezorgde documenten, de aangereikte werkvormen en de stand van zaken in de verschillende pilootscholen. De ontwikkelaars van de leerlijn zijn blij met onze ervaringen, voor de deelnemende leerkrachten zijn deze uitwisselingsmomenten verhelderend en inspirerend.”

quote icoon

Het sluit aan bij het gevoel van vrijheid en de natuurlijke, onderzoekende vaardigheden van de jongere.

Latijn en burgerschap

“Op onze pedagogische studiedag kwamen de leerlijnontwikkelaars  de mogelijkheden van actief burgerschap voor ons leerkrachtenteam toelichten, maar momenteel is het een leervak als de andere vakken. Op het einde van het schooljaar loopt het pilootproject af, en wat gebeurt er dan? Ik zit met vragen over de onmiddellijke toekomst van het vak op school. Zijn er volgend schooljaar nog uren voor? Op welke manier? Kan dat via co-teaching? En op langere termijn: hoe vinden we met actief burgerschap aansluiting bij de andere vakken en afdelingen? Leerlingen uit de afdeling Latijn hebben bijvoorbeeld geen uren vrije ruimte. Hoe betrek je hen bij actief burgerschap? Is het de bedoeling om actief burgerschap van het eerste tot en met het zesde jaar in te voeren? Hoe moet dat dan? Ik begrijp dat het nog te vroeg is om uit te maken hoe we op school de aandacht voor actief burgerschap kunnen doortrekken maar we moeten er toch over nadenken. Daarom vroeg ik hierover al een gesprek met de directie aan. Voor mezelf zie ik veel mogelijkheden. Ik wil mee de leerlingen- en schoolraad versterken, workshops debatteren en filosoferen aan collega’s geven…

Onze maatschappij vraagt nu eenmaal om een groter draagvlak voor actief burgerschap op school. Boven de verschillende levensbeschouwingen moeten we met zijn allen over een vreedzame samenwerking leren nadenken. Als beleidsmakers en directie actief burgerschap belangrijk vinden, moeten ze de lijn doortrekken en het ook mogelijk maken, de mensen ondersteunen die er zich achter zetten.”

Lees het volgende artikel

Ontvang het "Helemaal GO!"-magazine in je mailbox.

Laden...