Actief burgerschap

Het lidmaatschap van een samenleving noemen we burgerschap en dat is wat ons allen bindt. Burgerschap gaat o.a. over:

• Democratie, een samenlevingsvorm die de grootste hoeveelheid individuele keuzes voor al haar burgers garandeert, ondanks tegengestelde belangen en machtsverhoudingen;
• Participatie, die van de burger een grote betrokkenheid en engagement bij de samenleving vraagt;
• Identiteiten, die de wisselwerking tussen de vrijheid van de individuen en hun omgeving aanspreken.

Op al deze domeinen, maar zeker ook op het domein van het persoonlijke leven, willen we onze leerlingen leren samenleven, zodat ze zich ontwikkelen tot actieve burgers. We brengen hen de basiswaarden van de democratische samenleving bij.

Burgerschap is een moeilijk begrip. Want hoe doe je dat, actieve burgers vormen? En hoe bepaal je wat een actieve burger is? Voor het GO! bestaat actief burgerschap uit:

• Actief participeren aan de gemeenschap
• Op je eigen manier een bijdrage leveren aan een rechtvaardige en milieuvriendelijke samenleving;
• Je rechten én plichten kennen, ernaar handelen en er voor opkomen;
• Op een constructieve manier met elkaar omgaan, communiceren en samenwerken;
• Opkomen voor je medeburgers;
• Je eigen mening op een niet relatieverstorende, geweldloze manier uiten;
• Jezelf kunnen zijn met begrip voor de identiteit(en) van anderen, zonder onderscheid van ras, kleur, geslacht, geaardheid, taal, levensbeschouwing of geloof, politieke overtuiging of sociale afkomst,…

Scholen die werken aan actief burgerschap doen dit op de manier die het best past bij hun visie op onderwijs, hun leerlingenpopulatie, de schoolcontext en de mate van leraren- en leerlingenparticipatie. Burgerschapseducatie op school betekent dat leerlingen:

• Inzicht verwerven in belangrijke bouwstenen van een democratie;
• Een eigen mening vormen;
• Leren overleggen met elkaar;
• Kritisch nadenken over hun rol in de eigen omgeving en in de maatschappij en deze verdiepend onderzoeken;
• Al doende leren wat het betekent om een actieve burger te zijn;
• Mee participeren in de school als mini-maatschappij van democratische cultuur;
• In hun leraren en andere personeelsleden rolmodellen vinden, die zelf democratisch handelen en participatie en kritisch onderzoek stimuleren en hier toe bijdragen.

Actief burgerschap in het basisonderwijs

Elke basisschool heeft de opdracht om kinderen op te voeden tot actieve burgers. Deze opdracht vloeit niet enkel voort uit het PPGO! maar ook uit de eindtermen Mens en Maatschappij en de leergebiedoverschrijdende eindtermen Sociale vaardigheden. Deze eindtermen worden in het leerplan Wereldoriëntatie (domein Mens en Maatschappij) geconcretiseerd en in een leerlijn gegoten.
Om scholen te helpen bij het realiseren van dit leerplanonderdeel ‘burgerschapsvorming’ ontwikkelde de Pedagogische Begeleidingsdienst een ‘M&M Toolkit Burgerschap’.

In de ‘M&M Toolkit Burgerschap’ vind je volgende onderdelen:

• Concrete lessuggesties en tips voor aanpak in de klas
• Een kijkwijzer klasniveau en schoolniveau
• De GO! visietekst over actief burgerschap
• De leerplandoelen WO, domein ‘Mens en maatschappij’
• Een concordantielijst voor scholen die de Burgerschapsbooster afnemen en nadien rond één of meerdere thema’s concreet aan de slag willen
• Suggesties (stappenplan) om met de materialen van de Toolkit aan de slag te gaan

Professionalisering

Via Smartschool bieden we een virtuele klas 'Actief burgerschap' aan. Daarin wordt o.a. de ondersteuning van het GO! en andere partners kenbaar gemaakt.

Voor de secundaire scholen bieden we een opleidingspakket en een lerend netwerk aan.